Schulden vormen een steeds groter probleem in onze samenleving, hetgeen niet alleen de schuldenaar maar ook zijn omgeving beïnvloedt. Immers mensen met schulden participeren minder. Met name werkgevers ervaren dat werknemers met financiële problemen minder productief zijn. Het verlies aan productiviteit wordt op zo’n 20% geschat, zo is uit onderzoek gebleken. Ook in de relationele sfeer laat het zijn sporen na; de partner/ het gezin wordt vaak de dupe van financiële zorgen; menig schuldenaar die ooit zo vrolijk, open en eerlijk was, verandert in een chagrijnig, gesloten mens die zijn problemen probeert te verbergen en een kort lontje heeft gekregen met als mogelijk gevolg ruzies, verwijten over en weer en zelfs geestelijke en lichamelijke problemen. En natuurlijk heeft het ook maatschappelijk grote gevolgen en lopen de kosten voor gemeenten en overheid steeds verder op door de schuldenproblematiek. Immers draagt de gemeente de kosten van de maatschappelijke opvang als een gezin bijvoorbeeld uit huis wordt gezet maar ook allerhande instanties moeten in actie komen.

Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 37% van de Nederlandse huishoudens het afgelopen jaar (2015) te maken heeft gehad met betalingsachterstanden. Wat daarbij opvalt, is dat de oorzaak van de problemen verschuift. Daar waar een aantal jaren geleden de belangrijkste redenen waren dat mensen nalatig waren of simpelweg ‘boven hun stand leefden’, is men nu vooral niet in staat om zijn rekeningen te betalen vanwege hoge vaste lasten, extreme zorgkosten of als gevolg van inkomensdaling (ontslag, faillissement, scheiding en te betalen alimentatie). Deze soorten betalingsproblemen zijn moeilijker op te lossen dan problemen die ontstaan zijn door nalatigheid of overbesteding.

Schulden zijn globaal in 4 groepen te categoriseren:

1. Overlevingsschulden : er zijn gedurende lange tijd te weinig inkomsten in verhouding tot de vaste lasten (bijvoorbeeld mensen die jarenlang moeten leven van een bijstandsuitkering en geen mogelijkheden (meer) hebben om reserves aan te spreken of te bezuinigen)
2. Overbestedingsschulden : er zijn voldoende inkomsten maar er wordt naar verhouding te veel uitgegeven (zij leven ‘boven hun stand’)
3. Aanpassingsschulden : door een verandering in levensomstandigheden, vindt een plotselinge inkomensdaling plaats die niet onmiddellijk kan worden opgevangen/aangepast (vaak bij ontslag, echtscheiding, overlijden)
4. Compensatieschulden : overbesteding als gevolg van compensatiegedrag (vaak bij mensen met een verslaving als gokken, drank of drugs, gebrek aan weerbaarheid of een minderwaardigheidsprobleem).

Uiteraard speelt het gedrag van de persoon in kwestie een grote rol bij dergelijke financiële problemen, evenals inzicht, kennis en vaardigheden van de schuldenaar.

Op televisie zijn tegenwoordig meerdere programma’s over mensen in financiële nood. Zonder iemand te willen benadelen, moet ik eerlijkheidshalve bekennen dat me soms echt de broek afzakt als ik zie hoeveel de -veelal jonge- gezinnen netto te besteden hebben en dan nog tientallen duizenden euro’s aan schuld weten op te bouwen in enkele jaren door allerlei extreme luxe. Om niet te spreken over hun attitude, het egoïsme en de slachtofferrol waarin ze weten te kruipen.

Als ik dan kijk naar mijn cliënten, sluit dat vele malen beter aan bij de genoemde verschuiving als oorzaak van hun financiële problemen; faillissement, ontslag, scheiding en oorzaken in hun jeugd, dan wel geestelijke beperkingen. Deze mensen valt (zo) weinig te verwijten en hoor ik zelden klagen en zijn juist verre van egoïstisch. Sterker nog, van het weinige dat ze hebben, delen ze zelfs met anderen en allen hebben er juist bewust voor gekozen om hun schulden volledig af te lossen en geen aanspraak te maken op de wettelijke schuldsanering natuurlijke personen, ondanks alle ontberingen die dat impliceert. Zij weten wat zij willen. Geen “ik wíl op vakantie”, “ik wíl ook eens uit eten in een duur restaurant” of iets dergelijks. Nee, zij willen uit de schulden komen! Op het moment dat ze zich dát realiseren en er ook echt voor gaan, gaat het lukken. De juiste attitude, gezamenlijk en verantwoordelijk.

Neem nou Mike, uit blog 1. Toen ik ruim een jaar geleden zijn dossier doorlas, biggelden de tranen over mijn wangen. Een jongeman die vanaf zijn eerste levensdagen werd gedumpt, gebruikt en misbruikt. Beperkt door een geestelijke handicap en zwaar getraumatiseerd door zijn jeugd moest hij zien te overleven. Maar hij heeft zijn nieuwe kans met twee handen aangegrepen en houdt vast aan een streng budgetplan, waar geen ruimte is voor enige vorm van luxe of comfort. Als hij nieuwe schoenen nodig heeft, overlegt hij vooraf hoeveel hij uit kan geven en stuurt me vervolgens een foto van zijn nieuwe stappers, trots als een pauw. Binnen 14 maanden is 80% van zijn oorspronkelijke schuld afgelost en sparen we maandelijks een bedrag voor de lessen die hij wil gaan volgen om een volgende stap te maken in zijn leven.

Deze week wist hij me weer in tranen te krijgen… hij belde om te vragen naar de mogelijkheden om een bedrag vrij te maken uit zijn budget dan wel spaartegoed ten behoeve van de kosten die gemaakt moeten worden voor een dierbaar persoon en waaraan hij zijn steentje wil bijdragen. Totaal onverschuldigd, geheel niet verplicht maar vanuit het hart! Hij die nooit iets gekregen heeft, zelfs de natuurlijke ouderliefde heeft moeten ontzien, wil nu meebetalen aan iets waarbij anderen die onbezwaard overbesteden, verzaken en zich verschuilen achter schulden. Dát raakt me.

In mijn omgeving zie ik mensen die royaal (over-)besteden, al dan niet met schulden, enkel en alleen voor hun eigen genot en aanzien, liefst alsnog klagend en ik zie mensen als Mike…. Ach ja, wat is dan geluk en wat is rijkdom?

Waarschijnlijk staat de kerstboom nog in de woonkamer al is de bankrekening wellicht enigszins uit balans door financiële aanslag van de afgelopen feestdagen. Misschien overdenk je wat het afgelopen jaar je gebracht heeft of bedenk je wat je aankomend jaar anders zou willen of moeten doen nu de jaarwisseling voor de deur staat.

De dag voor kerst had ik cliënten op kantoor waarbij meneer op enig moment zei “nothing happens without a reason” en ik denk dat hij de spijker op zijn kop sloeg. Zeker in de kersttijd deed het me ook herinneren aan teksten uit Jesaja, die ik ergens gememoriseerd had. De meeste dingen gebeuren niet voor niks, al wil ik zaken niet bagatelliseren en zijn er natuurlijk vreselijke dingen die mensen overkomen waar ze niet om gevraagd hebben, wat ze niet verdiend hebben, waar ze part noch deel aan hebben en die geen enkel nut lijken te dienen. Maar ook van negatieve ervaringen kun je leren en word je soms een rijker mens. Echter is rijkdom een betrekkelijk begrip en moet je het in de juiste context weten te zien.

Deze mensen (echtpaar met 2 jongvolwassen, thuiswonende kinderen) hadden jaren geleden alles waar de meeste mensen van dromen: een goedlopend bedrijf, een riante woning met alles erop en eraan, prachtige kinderen en drommen vrienden die op alle feestjes van de partij waren. Tot op enig moment het noodlot toesloeg: de belangrijkste opdrachtgever liep weg en de hypotheek leek in geen verhouding te staan tot het reguliere inkomen en doordrenkt met malafide clausules, de boekhouder een oplichter etc. Gevolg: schulden liepen in sneltreinvaart op mede door de torenhoge kosten en bestuursrechtelijke premies die werden opgelegd, een faillissementsaanvraag volgde, huis en bezittingen werden verkocht en uiteindelijk werd het faillissement wegens gebrek aan baten opgeheven. Maar niet alleen financieel was dit gezin alles kwijt. Alle zogenaamde vrienden die zich altijd tegoed hadden gedaan aan drankjes, hapjes en dinertjes waren in geen velden of wegen meer te bekennen. Geen uitgestrekte hand, geen uitnodiging voor een etentje. Nee, sterker nog; sommige mensen en instanties probeerden er zelfs nog van te profiteren (bijvoorbeeld de curator – die nota’s als ware er met een hark geschreven – indiende maar ondertussen mogelijkheden tot schuldenverlichting onbenut liet ).

Thans zijn we een aantal jaren verder en knokt het gezin om de schulden af te lossen en hun inkomsten en uitgaven weer in balans te krijgen, waarbij schuldeisers lang niet altijd redelijk zijn en cliënten dwingen tot wurgregelingen om de schulden af te lossen met het excuus dat ze anders maar de schuldsanering in moeten. Geen makkelijke opgaaf maar ze gaan ervoor.

Een hele vervelende ervaring maar dit gezin laat zien dat rijkdom ook in hele andere dingen kan zitten. Vaak wordt gezegd dat met geldzorgen ook de liefde de deur uitgaat. Dat is bij deze mensen zeker niet het geval. Al zijn meneer en mevrouw geen pubers meer, de verliefdheid spat er vanaf. Veel kinderen zouden in een dergelijk geval hun eigen leventjes opbouwen, maar deze 2 jong volwassenen knokken samen met hun ouders om de financiële balans weer in evenwicht te krijgen en steunen hen in alles en klagen niet. Zelfs toen maandenlang de verwarming was afgesloten en er dus koud gedoucht moest worden, is het niet bij ze opgekomen om te vertrekken. Misschien heeft het gezin in het verleden niet altijd de juiste financiële keuzes gemaakt, maar dit verdient naar mijn mening respect. Geluk in kleine dingen en bovenal gelukkig met elkaar!

De gesprekken met cliënten, waaronder dit lieve gezin, maakt dat ik regelmatig mijn eigen leven overdenk en probeer te relativeren. Ik voel me een rijk en gezegend mens, niet in mijn portemonnaie maar met een liefhebbend echtgenoot, kinderen, geweldige (schoon-)ouders en een paar fantastische vrienden maar ook bijzondere cliënten, die op mijn pad zijn gekomen.

In praktijk zie ik dat wanneer mensen geluk in kleine dingen weten te waarderen, rijkdom in bredere context weten te zien, er nieuwe energie ontstaat en creatieve oplossingen worden gevonden, besparingen worden gerealiseerd en er een (hernieuwde) gezonde, financiële balans hervonden wordt.

Ik wens iedereen een goed uiteinde en fantastisch 2016 met geluk in kleine & grote dingen en een gezonde, evenwichtige, financiële balans!

Dagelijks inspireren cliënten mij met hun verhalen en af en toe vraag ik mezelf af hoeveel ellende een mens kan dragen. Zo ingrijpend, hartverscheurend, verdrietig en soms gewoon een beetje (heel) dom… daar kan ik eindeloos veel blogs over schrijven, hopende dat iemand er op welke manier dan ook maar iets aan heeft. Maar uiteraard hebben wij ook een “gewoon” leven met onze ups en downs, ingrijpende veranderingen en zijn we af en toe een beetje dom en/of impulsief. En al staat er heel veel bomen hier tegenover en grenst er een sloot aan de achtertuin, een geldboom heb ik nog niet gevonden noch geld als water om in te zwemmen.

Toen ik enige tijd geleden op mijn privé Facebook iets postte over een discussie binnen ons gezin over het al dan niet aanschaffen van een puppy, verbaasde mij een opmerking over de hoge kosten die een huisdier met zich meebrengt en die wij hopelijk al hadden berekend. Derhalve deze keer een blog over onze eigen situatie temeer omdat ik die ook regelmatig in praktijk tegen kom en wellicht voor mensen herkenbaar is.

Net als bij heel veel andere zaken, is de aanschaf van een huisdier een kwestie van prioriteiten stellen, keuzes maken en inzicht in zowel emotionele als financiële consequenties van een dergelijke beslissing. Want los van welk ras iemands voorkeur heeft en of men überhaupt een dier in huis wil die bij regen en ontij uitgelaten moet worden, verhaart, je vloer besmeurt met natte pootjes en in het ergste geval je huisraad sloopt, is er inderdaad ook een kostenaspect dat meespeelt en op korte en lange termijn in je budgetplan (= overzicht tussen inkomsten enerzijds en alle uitgaven en reserveringen anderzijds) moet passen. Want alleen met de aankoop van zo’n beestje ben je er niet (en dat is overigens een fikse aanslag op je budget!). Je kunt het, net als bij een baby-uitzet zo gek maken als je zelf wilt, maar de basis heeft zo’n pup toch nodig, te denken aan een mand, bench, riem etc. Al kun je door een avondje internetten en zoeken op Marktplaats soms tientallen euro’s besparen. Ook de diverse kortingscodes kunnen leuke besparingen opleveren.

Maar dan begint het pas. De dag breekt aan dat je je nieuwe pup mag ophalen en binnen een paar dagen is het eerste bezoek aan de dierenarts een feit. Inentingen, verzekering, puppycursussen en dergelijke volgen en zo’n vrolijke viervoeter wil toch ook eten. Wil je op vakantie of een weekendje weg, zal je de hond moeten meenemen (hiervoor wordt bijna altijd een toeslag berekend) of de hond in een pension moeten doen (gemiddeld € 10,- per dag). Afhankelijk van de grootte c.q. ras wordt er gerekend met zo’n € 100,- per maand die een hond aan kosten met zich meebrengt. Een kostenpost waar menigeen toch serieus rekening mee moet houden.

Laatst hoorde ik in een tv-programma over financiële problemen de coach “simpelweg” zeggen dat er dan maar 1 of meer honden/ poezen weg moesten. Ik begrijp de redenatie dat inkomsten en uitgaven in balans moeten zijn maar om nu de opzegging van het abonnement op de Donald Duck gelijk te stellen met het wegbrengen van je huisdier naar een asiel gaat mij iets te ver, ook al heb je een onevenwichtige financiële balans en zijn er schulden. Stel derhalve altijd een prioriteitenlijst op! Waar kun je op bezuinigen en waar zou je juist offers voor willen brengen? Zijn er goedkopere alternatieven? Want let wel, de deurwaarder uit blog 4 bijt niet als rekeningen worden betaald. Maar indien de financiële balans dermate uit de hand loopt, kan hij wel (met vonnis) beslag leggen op de inboedel, inclusief huisdieren!! Mijns inziens onbegrijpelijk want zo’n diertje levert niks op, ergo het kost geld (pension, asiel etc.) maar zo is nou eenmaal de wet.

In ons geval wilden wij al langere tijd stoppen met roken. Enerzijds om gezondheidsredenen, anderzijds het financiële aspect. Een simpel rekensommetje resulteert in een besparing van circa € 240,- per maand zodat er ruimte is ontstaan in ons budget. Niet meer roken en verplicht een aantal keren per dag beweging buiten dus het abonnement op de sportschool kan er ook uit (al is dat voor ons niet van toepassing, geen abonnement). Zo ontstaat er dus zelfs lucht, letterlijk en figuurlijk. Hetgeen een leuk argument was in de discussie;-)

Tijdens gesprekken merk ik vaak hoe moeilijk mensen het vinden om een bepaald gedrag en/of uitgavenpatroon te veranderen. Alleen als de cliënt zélf overtuigd is dat er iets structureel veranderd moet worden, heeft het kans van slagen (zoals in een eerder blog vermeld, een WSNP –traject is op lange termijn alleen succesvol als hij/zij zijn/haar gedrags- en uitgavenpatroon verandert en inzicht krijgt in zijn/haar financiële balans en bewuste keuzes maakt).

Onze vrolijke viervoeter maakt in ieder geval dat wij graag een “offer” brengen, de lusten zijn vele malen gezelliger én gezonder dan de lasten. But it’s all about the money and priorities!

Dagelijks word ik geconfronteerd met cliënten die door de bomen het bos niet meer zien en bijna ‘op de vlucht’ zijn voor schuldeisers, deurwaarders en dergelijke en niet meer weten hoe zij zelfstandig hun problemen nog kunnen oplossen. Met als gevolg dat post niet meer wordt geopend en regelmatig heil wordt gezocht in middelengebruik als alcohol, drugs of het zogenaamde emo-shoppen waardoor de problemen nóg groter worden en men in een neerwaartse spiraal raakt. Relaties komen onder druk te staan, prestaties op het werk lijden eronder, stress, het gevoel van machteloosheid en moedeloosheid neemt toe, depressiviteit en menigeen raakt door schaamte in een steeds groter isolement.

Zo kwam ik enige tijd geleden bij een man die reeds eerder zijn huis was uitgezet door het niet kunnen betalen van de huur, overige vaste lasten en een aantal andere zaken. Ook had hij al een WSNP traject (wet schuldsanering natuurlijke personen) doorlopen. Drie jaar lang had hij met een minimaal bedrag per week moeten rondkomen en aan het einde kreeg hij een schone lei en was schuldenvrij.

Op zich een prima oplossing voor sommige situaties maar mijns inziens is naast het saneringstraject absoluut ook maatwerk nodig ter ondersteuning van de schuldenaar. Zo niet, maakt het dat mensen juist een slechter financieel gedrag gaan vertonen. Want uit onderzoeken is gebleken dat mensen met schulden een ander financieel gedrag vertonen; deze gedragingen hangen significant samen met psychologische en sociologische factoren zoals houding en sociale steun en hebben veelal een achterliggende oorzaak.

Voor deze jongeman gold ook dat hij van het WSNP-traject niets had geleerd. Ergo, hij had zich in zijn perceptie 3 jaar lang allerlei luxe moeten ontzien (en inderdaad, de WSNP is geen luxe) en vond dat hij nu ‘recht’ had op compensatie. Hij voelde zich slachtoffer van zijn WSNP.

Kortom, meneer had wederom een kleine € 17.000,- aan schulden, geen baan en zelfs geen uitkering, ingetrokken bij familie en probeerde de schone schijn op te houden bij vrienden en familie maar raakte steeds verder verstrikt in zijn eigen leugens totdat de ene na de andere deurwaarder aanklopte en de vuilniszak met ongeopende post propvol zat. Hij zat muurvast en vluchtte soms letterlijk voor deurwaarders. Nadat een vriend hem had aangemeld omdat hij vermoedde dat de man in grote geldzorgen zat, zijn we in gesprek gegaan om te achterhalen wat er aan de hand was en wat de dieperliggende oorzaak was. Want vaak is er echt veel meer aan de hand dan aan de buitenkant lijkt. Pas wanneer deze oorzaken duidelijk zijn, kan men aan (gedrags-)verandering werken, komt een cliënt in actie en kan er overzicht en inzicht komen. Dan kunnen schuldenaars opeens veel meer dan ze denken. Samen werken we aan de gewenste veranderingen, maken een Plan van Aanpak en al dan niet met flankerende hulp gaan we op weg naar het einde van de tunnel… want daar schijnt de zon!

Al naar gelang de situatie en wensen, zijn er meerdere mogelijkheden om financiële problematiek aan te pakken. Een schuldenaar moet zich daarbij ook realiseren dat hij/zij het niet alleen hoeft op te lossen en zeker niet de enige is (al zijn we in Nederland erg goed in de schone schijn ophouden); de kranten staan er vol mee. 112.000 Gezinnen met extreme hypotheekproblemen, 1 op de 6 Nederlanders heeft schulden en bij een groot aantal is zelfs sprake van problematisch schulden, de gemiddelde schuld bedraagt € 37.700. Het aantal mensen onder bewind kent een explosieve groei en zelfs de groep met onoplosbare schulden stijgt dramatisch. Advies: vraag tijdig hulp en blijf er niet mee rondlopen!

Budgetcoaching, financieel beheer, bewindvoering of combinaties daarvan zijn mogelijk, allen met als doel de gezonde financiële balans te herstellen en op enig moment (afhankelijk van iemands capaciteiten/beperkingen) de regie weer zelfstandig te voeren.

Tijdens opleidingen, workshops en webinars wordt gehamerd om als budgetcoach OMA op de achterbank te laten. Ofwel, geen oordeel, mening of advies en bovenal de cliënt zelf in beweging te laten komen. Ik heb reeds eerder in blog 1 aangegeven dat ik niemand veroordeel, meestal wel een oordeel heb maar is mijn oordeel belangrijk? Nee! Al zal mijn hart soms spreken… en heb ik persoonlijk de ervaring dat het vaak heel positief werkt om cliënten tijdens een eerste fase even te ontzien van vervelende telefoontjes met deurwaarders of incassobureaus, waarbij mijn contacten soms vele malen makkelijker zijn dan de cliënt (verder) te frustreren met allerhanden opdrachten. Als er eerst rust is, orde in de financiële chaos en eventuele flankerende hulp, werkt dat vaak enorm motiverend maar ook hier geldt weer dat geen mens hetzelfde is en het ook afhankelijk is van de situatie/persoon. Een cliënt die tijdens een eerste gesprek een zak met ongeopende post op tafel gooit met een “zo nu ben ik er van af” en daarmee denkt van zijn/haar míjn probleem te maken, heeft het mis. Iedereen is en blijft zelf verantwoordelijk voor zijn of haar financiën. Al moet ik eerlijkheidshalve bekennen dat het me diep raakt als iemand stijf van de stress, badend in het zweet, letterlijk gebukt gaat onder de zware bagage van een stapel ongeopende nota’s en dreigbrieven, veelal wetend dat het niet meer dan struisvogelpolitiek is om de post niet meer te openen. Als je dan de verlichting ziet, als ze het ‘even’ op mijn bordje kunnen parkeren, terwijl ze mij op dat moment meestal nog amper kennen, maakt het voor mij onmogelijk om iemand terug te sturen naar huis met de opdracht eerst maar eens de post te openen en te sorteren. Misschien niet helemaal volgens het boekje, maar om het samen te doen is ook een stap in de goede richting een cliënt die gestrest is, pakt immers ook niets op. Dus ja, soms ben ik lekker eigenwijs… maar dan slaapt hopelijk de cliënt een nacht iets beter, wetende dat hij samen met mij eindelijk zijn problematiek gaat aanpakken/oplossen en lig ik ook niet rusteloos in mijn bedje ????

Eerder genoemde meneer is thans in het bezit van een (tijdelijke) uitkering maar gemotiveerd om op zijn eigen manier een stabiel inkomen te gaan genereren uit legale arbeid, er zijn regelingen getroffen met schuldeisers en hij kwam in aanmerking voor kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Ook is de band met zijn familie verbeterd nu zij de waarheid weten. Er is een last van zijn schouders gevallen en hij realiseert zich dat hij het allemaal niet alleen hoeft te doen. Hij droomt weer en heeft een doel: schuldenvrij zijn zodat hij kan trouwen met zijn jeugdliefde…Hij ziet weer licht aan het einde van de tunnel…

Het advies tijdens een bijeenkomst van budgetcoaches om te gaan bloggen, deed me denken aan een reactie van iemand op een berichtje op mijn privé Facebook-pagina. Zij wenste mij succes met het uitbreiden van mijn kantoor en benadrukte om de menselijke kant niet te vergeten omdat het vaak makkelijk praten is vanuit een andere situatie.

Zo vaak wordt – ten onrechte – verondersteld dat alleen domme mensen die onverantwoord met geld om gaan in financiële problemen raken. Of mensen met een minimaal inkomen. Hoe vaak heb ik me echter tijdens mijn werk niet verbaasd dat gezinnen met 2 of 3 kinderen en minimale inkomsten ‘slechts’ gebruik maken van een beperkte kredietfaciliteit op hun betaalrekening maar verder de eindjes aan elkaar weten te knopen. Terwijl een echtpaar met inmiddels volwassen kinderen en een gezamenlijk inkomen van € 28.000,- netto per maand hun dure auto zonder benzine op de oprit van hun riante villa hebben staan omdat al hun kredietfaciliteiten inmiddels maximaal zijn benut.

En zo is het inderdaad maar al te vaak; mensen oordelen en veroordelen relatief makkelijk, veelal zonder te weten wat er allemaal schuil gaat achter alle ellende, kijken op tegen de een en juist neer op de ander, zonder de tijd te nemen om tot de kern te komen, hun eigen hart te openen en de ander een reële kans te geven. Hiermee doe je de ander tekort, maar ook jezelf! Want als je de tijd neemt om naar de ander te willen luisteren, gaat er echt een nieuwe wereld open. Bied je de ander kansen, verruim je je eigen zichtveld. Dáár wilde ik mijn eerste blog over schrijven, alvorens ook met tips of adviezen te komen in volgende blogs.

Dit is wellicht het best te illustreren met een voorbeeld uit de praktijk. In verband met de privacy zijn namen en enkele gegevens gefingeerd.

Op de dag dat ik werd gebeld met het verzoek om een jongeman te coachen die geen inzicht had in zijn financiën, schulden had opgebouwd maar zijn leven nu weer op de rit wilde krijgen, antwoorde ik uiteraard bevestigend. Toen daaraan werd toegevoegd dat meneer net uit detentie kwam, twijfelde ik even. Eerlijkheid gebiedt te vermelden dat ook ik toentertijd mijn vraagtekens zette bij jongeren die gedetineerd waren geweest en dacht aan de meest bizarre berichtgevingen op televisie en in de media. Vooroordeel? Ja. Maar veroordelen kon ik iemand niet alvorens de persoon in kwestie te leren kennen dus gaf ik het een kans.

Tijdens het eerste gesprek was het het pleeggezin dat liefdevol over hem sprak en hoofdzakelijk aan het woord was. De jongeman zelf voegde soms iets toe maar was wantrouwend, sceptisch, zorgverlener moe en teleurgesteld in mens en maatschappij. Maar hij was wel heel duidelijk in wat hij wilde: een nieuwe kans en net als zijn pleegbroer ooit een baan, een huis en misschien een gezinnetje. En zeker niet meer worden achtervolgd door schuldeisers, deurwaarders en/of justitie.

Toen ik weg ging, kreeg ik o.a. een map vol verslagen van de reclassering mee alsmede een boekwerk vol medische rapporten. Op kantoor heb ik alle documenten gelezen en tranen biggelden over mijn wangen. Als je vanaf je eerste levensdagen wordt “gedumpt”, gebruikt en misbruikt, is er geen sprake van enige stabiele basis. Wanneer je vervolgens op 11 jarige leeftijd in een wildvreemd land door een ver familielid toch liefdevol denkt te worden opgevangen maar door overlijden, weer op straat wordt gezet, wordt leven overleven. Beperkt door een geestelijke handicap, getraumatiseerd door zijn jeugd en zonder ooit enige waarden en normen geleerd te hebben, lijkt dit een onmogelijke opgaaf. Dan vraagt het oerinstinct om onderdak en minimaal voedsel… met alle consequenties van dien. Rechtmatig of onrechtmatig lijkt dan even niet meer mee te spelen. (waarbij ik overigens wel wil vermelden dit ik het nimmer goed zal keuren als men onrechtmatig zaken verkrijgt)

Inmiddels zijn we een ruim half jaar verder en heeft Mike zich fantastisch ontwikkeld en zijn omgeving versteld doen staan. Daar waar iedereen verwachtte dat hij zou recidiveren, is hij niet in aanraking gekomen met justitie. Zijn schulden zijn niet saneerbaar en in principe zou zijn minimale uitkering hem slechts tot een aflossing van € 48,00 per maand kunnen verplichten. Echter wil hij zo snel mogelijk al zijn schulden volledig aflossen en afrekenen met zijn verleden. Hierdoor heeft hij slechts enkele tientjes per week te besteden maar hij houdt vol en sinds kort spaart hij zelfs een bedrag voor onvoorziene uitgaven en toekomstplannen. Als hij mij dan vraagt “of hij de rest van zijn leven een bedrag per maand mag blijven sparen”, geniet ik stilletjes.

Natuurlijk ontbreekt nog een heleboel inzicht en is hij nog lang niet in staat om zijn eigen financiële huishouding in balans te houden, maar hij is het zich wel bewust! Wanneer er opeens een bedrag is bijgeboekt op zijn rekening, appt of belt hij om te vragen of zijn aflossingen al wel zijn afgeschreven omdat hij het anders niet wil opnemen.

Als Mike dit vast weet te houden, is hij volgend jaar zomer schuldenvrij. Hij heeft een nieuwe kans gekregen en pakt deze ook, ondanks dat het niet makkelijk is en de therapieën veel van hem vergen.

Ook ik ben hier een rijker mens van geworden. Niet financieel maar emotioneel! En realiseer me dat onze kinderen als ze geen ouder(s) of anderen hadden gehad die zich over hen zouden ontfermen of in een ander wiegje waren geboren, eenzelfde lot had kunnen treffen. Dan zou ik toch ook willen dat zij een nieuwe kans zouden krijgen?